Η κυβέρνηση, για μια ακόμα φορά, επανέρχεται με νομοσχέδιο για νέο αγορανομικό κώδικα που προβλέπει ρυθμίσεις για τη λειτουργία του εμπορίου και περιλαμβάνει την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας. Οι λόγοι που επικαλείται είναι η ανάγκη εκσυχρονισμού και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της αγοράς, η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από την κρίση.

Παράλληλα, προωθούνται διατάξεις που ήδη έχουν αποφασιστεί και άλλες που ετοιμάζονται για την άρση της προστασίας και την απελευθέρωση της πώλησης του βρεφικού γάλακτος, των τσιγάρων, των υγρών καυσίμων, των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, των ληγμένων τροφίμων και του προψημένου ψωμιού στα σούπερ μάρκετ και τις υπεραγορές.

Η κυβέρνηση προβάλλει τα επιχειρήματα πως με τα μέτρα απελευθέρωσης της αγοράς θα ξαναζωντανέψουν τα κέντρα των πόλεων, θα δοθεί η δυνατότητα σε καταναλωτές και τουρίστες να κάνουν τις αγορές τους περισσότερες μέρες και περισσότερες ώρες και στις μεγαλουπόλεις. Οτι θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, ενώ για τους ήδη εργαζόμενους δε θίγεται το εργασιακό καθεστώς.

Οτι με το προαιρετικό άνοιγμα των καταστημάτων όλες τις Κυριακές, δίνεται πλεονέκτημα στον μικρό και μεσαίο έμπορο, για να επιβιώσει και να αποφύγει την ύφεση.

Επιταχύνουν τη συγκέντρωση στον κλάδο

Η κυβέρνηση κρύβει ότι το μέτρο δεν είναι αποσπασματικό. Αποτελεί ένα κομμάτι ενός παζλ αντιλαϊκών ρυθμίσεων, θεσμικών και άλλων, με στόχο τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης στο εμπόριο και τις υπηρεσίες, την πιο γρήγορη συγκέντρωση του μεγάλου κεφαλαίου με την εξαφάνιση των μικρών. Αλλωστε, αυτό εννοεί η κυβέρνηση όταν λέει για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στο χώρο. Τέτοια μέτρα είναι οι χιλιάδες απλήρωτοι εργαζόμενοι, οι απολύσεις, οι μειώσεις μισθών, η φορολογική πολιτική.

Την περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, παράλληλα με την καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων γιγαντώνονται μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι. Εξακολουθούν τα μονοπώλια του κλάδου να καταγράφουν υψηλή κερδοφορία π.χ. το «φαινόμενο» «Τζάμπο», όπως το παρουσιάζουν σε πρόσφατα δημοσιεύματα. Η συγκέντρωση και η συγκεντρoποίηση στον κλάδο του εμπορίου γίνεται σε βάρος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και συνοδεύεται με ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων στο εμπόριο. Αυτή τη διαδικασία έρχονται να ενισχύσουν και τώρα, θέτοντας ένα νέο πλαίσιο στη λειτουργία της αγοράς που ενισχύει τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων. Ανταγωνισμός που θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε χειροτέρευση της θέσης των εργαζομένων σε όλο τον κλάδο, οι οποίοι δε θα έχουν να περιμένουν σε καλύτερες μέρες χάριν της ανάπτυξης της κερδοφορίας, αφού αυτή εξασφαλίζεται και με ακόμα μεγαλύτερη ένταση της δικής τους εκμετάλλευσης.

Είναι μεγάλο το ψέμα της κυβέρνησης, πως το άνοιγμα των καταστημάτων όλες τις Κυριακές του χρόνου είναι πλεονέκτημα που δίνεται στους μικρούς εμπόρους, έναντι των μεγάλων που θα περιοριστούν μόνο στις 7 Κυριακές. Ερχεται ευθέως σε αντίθεση με τον ανταγωνισμό, που, ανεξάρτητα από τα νομοθετήματα της κυβέρνησης, είναι ο νόμος της αγοράς και αυτός τελικά θα κυριαρχήσει πολύ γρήγορα. Αλλωστε, ακόμα και το νομικό οπλοστάσιο, εγχώριο και ευρωπαϊκό, είναι πλούσιο όσον αφορά τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας. Δε θα μπορούσε να είναι αλλιώς και δε χωρά νόμος – κόντρα στον καπιταλισμό.

Το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές είναι ακόμα ένα μέτρο, με στόχο ακριβώς τον αντίθετο από αυτόν που η κυβέρνηση παρουσιάζει: Ερχεται να προστεθεί σε άλλα τόσα όπως οι φόροι, τα χαράτσια κ.λπ. που συνθλίβουν τους αυτοαπασχολούμενους και μικρούς εμπόρους. Ενας αυτοαπασχολούμενος, που κρατά με νύχια και με δόντια ανοιχτό το κατάστημά του, που αναγκάζεται να εργάζεται ο ίδιος από το πρωί μέχρι το βράδυ για να ανταποκριθεί στα ήδη απελευθερωμένα ωράρια, θα αναγκαστεί εκ των πραγμάτων, στο όνομα της πελατείας, να ανοίξει την Κυριακή αν η αγορά γύρω του είναι ανοιχτή. Το κόστος λειτουργίας του καταστήματος θα αυξηθεί επιπρόσθετα, θα γίνει δυσβάσταχτο. Θα επιταχύνει τη χρεοκοπία χιλιάδων αυτοαπασχολούμενων και μικρών εμπόρων.

Οι επιπλέον ώρες λειτουργίας των καταστημάτων δε σημαίνουν αύξηση των πωλήσεων. Οι πωλήσεις, σε μεγάλο βαθμό, εξαρτώνται από την αγοραστική ικανότητα των εργαζομένων και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων που πλήττονται από τις μειώσεις μισθών και συντάξεων, από την απληρωσιά, από την ακρίβεια και την εμπορευματοποίηση βασικών παροχών Υγείας, Πρόνοιας, Παιδείας. Ξεπερνούν το εκατομμύριο όσοι βυθίζονται στην ανεργία και τη φτώχεια. Από την άλλη, ακόμα και μια βελτίωση της αγοραστικής ικανότητας των εργαζομένων, αν υπάρξει τέτοια, θα κατευθυνθεί κυρίως στα πολυκαταστήματα και όχι στους μικρούς εμπόρους. Η πείρα των σούπερ μάρκετ τις τελευταίες δεκαετίες είναι ενδεικτική.

Η τόνωση του τουρισμού, επίσης, έχει συγκεκριμένη κατεύθυνση υπέρ των μεγαλοξενοδόχων και σε συγκεκριμένες περιοχές. Από την άλλη, ήδη προβλέπεται το άνοιγμα των καταστημάτων την Κυριακή στις τουριστικές περιοχές όχι μόνο στη Ρόδο, αλλά και στο κέντρο της Αθήνας. Ολη η ανατολική Αττική, ακόμα και ο δήμος Ανω Λιοσίων, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου έχει χαρακτηριστεί τουριστική περιοχή και εκεί τα καταστήματα μπορούν να ανοίγουν και τις Κυριακές. Αυτός ήταν ο τρόπος που μέχρι τώρα προωθούσαν το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές οι προηγούμενες κυβερνήσεις Τοπικής Διοίκησης.

Νέος γύρος επίθεσης στους εργαζόμενους

Το μέτρο θα αξιοποιήσει τις εργασιακές σχέσεις που ήδη στον κλάδο του εμπορίου έχουν δεχτεί ισχυρό πλήγμα. Στον κλάδο κυριαρχούν τα 4ωρα με μηνιάτικο 300 ευρώ, οι ατομικές συμβάσεις, η εκ περιτροπής εργασία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα πρόσληψης με ατομική σύμβαση για εργασία μόνο το Σάββατο. Η επέκταση των εργασιακών σχέσεων – λάστιχο συνοδεύεται με την είσοδο νέων κάτω των 25 ετών. Γι’ αυτό είναι κοροϊδία να ισχυρίζεται η κυβέρνηση πως δε θα πειραχτούν τα εργατικά δικαιώματα των εμποροϋπαλλήλων, όταν ήδη έχουν διαλυθεί και θα δεχτούν νέο πλήγμα στις Συμβάσεις.

Το άνοιγμα των καταστημάτων την Κυριακή θα σημάνει χειροτέρευση της θέσης των εργαζομένων στον κλάδο, καθώς θα συνδυαστεί η ευελιξία στο ωράριο εργασίας που ήδη υπάρχει με ένα ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων πλήρως απελευθερωμένο. Ο εμποροϋπάλληλος θα είναι αναγκασμένος να εργάζεται όσες ώρες και όσες μέρες επιλέξει ο εργοδότης του 7 μέρες τη βδομάδα, 24 ώρες το 24ωρο. Στα καταστήματα του αεροδρομίου, που λειτουργούν με αυτό τον τρόπο, οι συνέπειες στη ζωή των εργαζομένων είναι τεράστιες. Τα ακανόνιστα ωράρια έχουν επιπτώσεις στην υγεία, στην οικογενειακή και κοινωνική ζωή των εργαζομένων.

Στο εμπόριο, εργάζονται κυρίως γυναίκες που επιφορτίζονται με τα επιπλέον βάρη της οικογενειακής ζωής, της ανατροφής και της φροντίδας των μελών της οικογένειας και του σπιτιού. Η κατάργηση της κυριακάτικης αργίας θα συντελέσει στην αποδόμηση της εργατικής – λαϊκής οικογένειας. Ιδιαίτερα, θα πλήξει τις εργαζόμενες γυναίκες που περιμένουν μια μέρα τη βδομάδα να φροντίσουν το σπίτι, να δουν τα παιδιά τους πριν ξεκινήσει ο μαραθώνιος της επόμενης βδομάδας. Η μητρότητα βρίσκεται, για άλλη μια φορά, στο στόχαστρο.

Είναι κοροϊδία ότι θα αυξηθούν οι θέσεις εργασίας λόγω της επέκτασης του χρόνου λειτουργίας των καταστημάτων. Αντίθετα, το χτύπημα που θα δεχτούν οι μικροί έμποροι θα συνοδευτεί με λουκέτα και απολύσεις εργαζομένων, ενώ στα πολυκαταστήματα και στα σούπερ μάρκετ που θα επικρατήσουν στην αγορά, η ευελιξία και η εντατικοποίηση της εργασίας θα ενταθούν. Θα εναλλάσσεται η δουλειά για ατελείωτες ώρες, με την υποαπασχόληση και την ανεργία.

«Τσακωμοί» για το μοίρασμα της αγοράς

Οσοι ξιφουλκούν απέναντι στην κυβέρνηση (ΕΣΕΕ κ.ά.) ενάντια στο νομοσχέδιο που προβλέπει την κατάργηση της κυριακάτικης αργίας δε σημαίνει πως διαφωνούν με το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές, ούτε πως εκφράζουν τα πραγματικά συμφέροντα των αυτοαπασχολουμένων και μικρών εμπόρων ή των εργαζομένων. Στα δημοσιεύματα παρουσιάζεται ότι εξελίσσεται πόλεμος μεταξύ του υπουργείου και των ΕΣΕΕ – ΓΣΕΒΕΕ με τους τελευταίους να προειδοποιούν για «μάχη μέχρι τέλους», ώστε να μην περάσει η κατάργηση της κυριακάτικης αργίας, ενώ στο πλευρό τους βρίσκονται ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ. Ο τσακωμός τους είναι για το πώς θα ρυθμιστεί τελικά η αγορά και ο ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων και καθόλου δεν αφορά τους εμποροϋπάλληλους και τους υπόλοιπους εργαζομένους.

Η ΕΣΕΕ, που εκπροσωπεί το μεγάλο εμπορικό κεφάλαιο της χώρας, ενώ δείχνει να διαφωνεί με το συγκεκριμένο νόμο, από την άλλη πέρα από τις 4 με 6 Κυριακές που προτείνει, έχει μια πιο προωθημένη θέση: «Να είναι στην αρμοδιότητα των τοπικών Εμπορικών Συλλόγων που γνωρίζουν τις ανάγκες των σχετικών περιοχών καλύτερα από τον καθένα…. το τοπικό ωράριο καταστημάτων στις εποχιακά λειτουργούσες αγορές και στους τουριστικούς τόπους και περιοχές θα “αυτορρυθμίζεται” και έτσι μπορεί να επιλυθεί και το πρόβλημα λειτουργίας του παραδοσιακού εμπορικού κέντρου της Αθήνας, το οποίο μπορεί να διευρυνθεί τόσο χωρικά όσο και χρονικά και το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων εντός αυτού, να καθορίζεται για όλες τις ημέρες με απόφαση του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών». Δηλαδή, πλήρης ευελιξία και απελευθέρωση του ωραρίου ανά περιοχή, με βάση την απόφαση των τοπικών εμπορικών συλλόγων.

Επίσης, δεν αφορά τους εμποροϋπάλληλους αν η κατάργηση της κυριακάτικης αργίας είναι μνημονιακή ή όχι υποχρέωση της κυβέρνησης. Αλλωστε, το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων απελευθερώνεται εδώ και πολλά χρόνια, αντιλαϊκά μέτρα παίρνονται και χωρίς τη βούλα του μνημονίου. Σε κάθε περίπτωση, είναι μέτρο υπέρ των μονοπωλίων του κλάδου που πλήττει τους μικρούς εμπόρους και τους εργαζόμενους.

Οι εργαζόμενοι στο εμπόριο έχουν συμφέρον να αντιπαλέψουν αυτήν την εξέλιξη. Να οργανωθούν για την αλλαγή των αρνητικών συσχετισμών σε βάρος της μεγαλοεργοδοσίας του κλάδου. Να πετάξουν από τα σωματεία τους τα τσιράκια της εργοδοσίας και των κυβερνήσεων και να στηρίξουν τις ταξικές δυνάμεις, τις δυνάμεις που παλεύουν με τη γραμμή του ΠΑΜΕ.

Να οργανωθούν στα μεγάλα καταστήματα και στα σούπερ μάρκετ ενάντια στην επιχειρούμενη αφαίρεση των δικαιωμάτων τους, να παλέψουν για το μισθό, το ωράριο, τη Σύμβασή τους. Να πορευτούν μαζί με τους αυτοαπασχολούμενους και μικρέμπορους ενάντια στα μονοπώλια και σε κάθε κυβέρνηση που αναπόφευκτα τα υπηρετεί στο έδαφος του καπιταλισμού.